هسته
اندامکی است که در بیشتریاخته های یوکریوتی وجود دارد
و بیشتر اطلاعات ژنتیکی را دربردارد.
این اندامک که قطر آن بین ۱۰ تا ۲۰ میکرون است
بزرگترین اندامک درون یاخته به حساب میآید.
هسته به طور کلی دو وظیفه دارد:
۱. کنترل واکنشهای شیمیایی درون سیستوپلاسم
۲. نگاهداشتن اطلاعات لازم برای تقسیم یاخته.
پوشش هسته:
هسته با دو غشاء ازسیتوپلاسم جدا میشود
که به آن پوشش هسته گفته میشود.
در میان این دو غشاء، منافذی وجود دارد
که تبادل دوطرفهٔ مواد را میان
سیتوپلاسم و هسته امکانپذیر میکنند.
امتداد غشای بیرونی هسته را
شبکه آندوپلاسمی خشن تشکیل میدهد.
روی این غشا ممکن است ریبوزوم قرار داشته باشد.
درون هسته
یک یا دو هستک وجود دارند که اطراف
آنها را نوکلئوپلاسم احاطه کردهاست.
نوکلئوپلاسم مایع ژلاتینی است که مواد بسیاری را
از جمله آنزیم ، نوکلئو تید تری فسفات، پرویتین و…
در خود حل میکند.
اطلاعات ژنتیکی نیز در هسته
و بهصورت کروماتین وجود دارد.
درون کروماتین رشتههای کوچکی
به نام دی ان ای (DNA) وجود دارد که مانند
رمزوارهٔ سلول میماند.
در داخل هسته مولکولهای RNA
از روی مولکولهای DNA ساخته میشوند.
همین جداره باعث شده که تفاوت زیادی
بین گیاهان و جانوران بوجود بیاید،
چون به گیاه اجازه نمی دهد که سیستم عصبی
و سیستم ایمنی عمودی داشته باشد.
جداره سلولی از
الیاف سلولز، پلی ساکاریدها و پروتئینها تشکیل شده است.
وقتی سلول جوان است، جداره نازک است و چندان سخت نیست.
پس این سلولها میتوانند رشد کنند.
این لایه جداره اولیه نامیده میشود.
وقتی سلول پیر میشود،
لایه های دیگری روی این لایه اضافه میشود.
ما این لایهها را لایه های ثانویه مینامیم.
پس با گذشت زمان، ضخامت دیواره زیاد میشود.
جداره سلولها
در کنار هم یک اسکلت محکم برای گیاه میسازد.
با وجود اینکه دیواره سخت و محکم است،
اما باز هم امکان ارسال پیام های شیمیایی
بین سلولها و دفع مواد زاید وجود دارد.
دیواره سلول گیاهی از سه
لایه تیغه میانی، دیواره نخستین و دیواره پسین تشکیل میشود.
تیغه میانی
بعد از تقسیم هسته سلول، پروتوپلاست سلول
یک لایه مشترک بین دو هسته ایجاد میکند که
تیغه میانی نامیده میشود واولین لایه دیواره سلول گیاهی است.
تیغه میانی از جنس پکتین پلی ساکاریدی است
و ماده زمینه ای ندارد. این لایه میتواند
در دچار تغییرات ژله ای شود که در ادامه به آن می پردازیم.
دیواره نخستین
بعد از تیغه میانی، پروتوپلاست یک یا چند لایه
در سمت داخل تیغه میانی میسازد که دیواره نخستین نام دارد.
جنس دیواره نخستین سلولز است و
ماده زمینه ای شامل:
پروتئین و پلی ساکاریدهای غیررشته ای دارد.
دیواره نخستین نیز در طول عمر گیاه تغییر نمی کند.
دیواره پسین
جوان ترین لایه دیواره سلول گیاهی دیواره های پسین است
که توسط پروتوپلاست سلول بعد
از دیواره نخستین ساخته میشود.
دیواره پسین ماده زمینه ای ندارد و از
رشته های سلولزی تشکیل شده است که
آرایش و نحوه قرارگیری آنها
درهر لایه با لایه مجاور متفاوت است