در زمینشناسی به منطقهای از زمین که دو پوسته از سطح کره زمین به سمت یکدیگر حرکت کرده
و یکی از پوستهها بزیر پوسته دیگر میلغزد، پهنه فرورانش گفته میشود.
به پدیده لغزیدن یک پوسته بزیر پوسته دیگر هم فرورانش میگویند.
پوسته پایینرونده در گوشته زمینفرومیرود و ذوب میشود.
فرورانش اغلب باعث پدید آمدن آتشفشانهای زیاد و زمینلرزه میشود.
این نظریه بیان میکند که لیتوسفر از چندین صفحه عظیم تشکیل شده است.
این صفحات قارهها و کف دریاها را میسازند.
این صفحات بر روی یک لایه زیرین چسبناک نیمهجامد به نام آستنوسفر قرار دارند.
این صفحات نسبت یکدیگر در یکی از سه نوع "مرز صفحهای" در حرکت هستند.
مرزهای همگرا یا تصادمی، مرزهای واگرا یا مراکز انتشار، و مرزهای دگرگونی تدریجی.
زلزلهها، فعالیتهای آتشفشانی، کوهسازی و ایجاد
حفرههای اقیانوسی در امتداد مرزهای این صفحات رخ میدهد.
سرعت نسبی حرکت این صفحات متفاوت است و از صفر تا 100 میلیمتر در سال تغییر میکند.
صفحات تکتونیکی از دو نوع لیتوسفر تشکیل شدهاند:
صفحات ضخیمتر قارهای و صفحات نازکتر اقیانوسی.
بخش بالایی یا سطحی صفحات که "قشر" نامیده میشود
نیز دارای دو نوع قارهای و اقیانوسی است.
در نتیجه یک صفحه ممکن است صرفا قارهای یا اقیانوسی باشد
یا از ترکیبی از هر دو تشکیل شده باشد.
هنگامی که دو صفحه در مرزهای همگرا در تلاقی با یکدیگر قرار می گیرند،
صفحه سنگینتر به زیر صفحه سبکتر مِیلغزد
و به درون جبه زمین میرود. این پدیده را "فرورانش"(subduction) مینامند.
نظریهتکتونیک میگوید :
میزانی که بخش سطحی صفحات (قارهای و افیانوسی)
که در مرزهای همگرا به درون جبه زمین فرو میرود،
کم و بیش معادل فشر (اقیانوسی) جدیدی است که
درمحل مرزهای واگرا با گسترش کف دریا ایجاد میشود.
به این ترتیب مساحت کلی کره زمین ثابت باقی میماند.
در مورد عوامل ایجاد کننده حرکت صفحات مدلهای گوناگونی ممکن است هم زمان عمل کنند:
صفحات تکتونیکی ممکن است به این علت حرکت کنند که لیتوسفر نسبت به آستنوسفر
زیرین دارای استحکام بیشتر و تراکم کمتری است.
از طرف دیگر تغییرات تراکم جانبی در جبه زمین
باعث ایجاد همرفت یا کنوکسیون مواد نیمهمذاب آن میشود.